ریزسنج یا میکرومتر چیست؟

ریزسنج یا میکرومتر، یک ابزار اندازه گیری است که توانایی اندازه گیری های فوق العاده دقیق را دارد. بیشتر میکرومتر ها به گونه ای طراحی شدند که بتوانند اندازه گیری در حدود یک هزارم اینچ را انجام دهند. این مقدار زمانی اهمیت پیدا می کند که کوچکترین فاصله بین اجسام می تواند باعث بروز مشکل شود.
از ریزسنج در مشاغل مکانیکی معمولا استفاده می شود و در ماشینکاری کاربرد فراوانی دارد. بر برخی موارد ریزسنج ظاهری شبیه به کولیس دارد.
در تلسکوپ و میکروسکوپ نیز برای اندازه گیری ظاهر اجرام آسمانی یا اجرام میکروسکوپی از ریزسنج استفاده می شود. این نوع ریزسنج ها حدود سال 1638 میلادی توسط ویلیام گاسکوئین ستاره شناس انگلیسی اختراع و مورد استفاده قرار گرفت.

میکرومتر با نماد μm شناخته می شود. این مقدار با یک هزارم میلیمتر و یا یک میلیونیم متر برابر است. ریزسنج معمولا برای اندازه گیری ضخامت یا قطر اجسام میکروسکوپی و ذرات کلوئیدی مورد استفاده قرار می گیرد.

این ابزار از چندین قطعه اصلی تشکیل شده است که در زیر مشاهده می کنید:

• قاب (Frame): بدنه ای به شکل C که برای به حداقل رسیدن خمش، جلوگیری از خطای اندازه گیری و انقباض و انبساط باید ضخامت زیادی داشته باشد. این قاب با پلاستیک پوشانده می شود تا از گرم شدن به وسیله انگشتان دست جلوگیری کند.
• سندان (Anvil): قسمتی که سوزن به سمت آن حرکت کرده و قطعه روی آن قرار گرفته و ثابت می شود.
• استوانه ثابت (Sleeve): استوانه ای ثابت که درجه بندی شده است.
• اهرم قفل کننده (Lock nut – Clamp): وقتی این اهرم را بپیچانید می توانید سوزن را سفت کنید.
• سوزن (Spindle): قسمتی است که به سمت سنداد حرکت می کند. 
• استوانه متحرک (Thimble): قسمتی مندرج است که وسیله انگشتان چرخانده می شود.
• جغجغه (Ratchet): برای صفر کردن میکرومتر، استوانه متحرک را به کمک جغجغه بچرخانید.

انواع گوناگونی از این ابزار وجود دارد که در کاربردهای گوناگون، برای اندازه گیری های مختلفی ساخته و مورد استفاده قرار می گیرد که در زیر به سه مورد از آن اشاره می کنیم:

• میکرومتر خارجی

این ابزار، برای اندازه گیری بیرون اجسام یعنی قطر خارجی آنها طراحی شده است.

• میکرومتر داخلی

از این ابزار برای اندازه گیری قطر داخلی اجسام استفاده می شود.

• میکرومتر عمق سنج

در حالی که میکرومترهای داخلی و خارجی برای اندازه گیری قطر یک جسم مورد استفاده قرار می گیرد، این نوع میکرومتر برای اندازه گیری عمق یک سوراخ، فرورفتگی یا شکاف مورد استفاده قرار می گیرد.

وقتی که نیاز به اندازه گیری بسیار دقیقی دارید، باید از میکرومتر استفاده کنید. این اندازه گیری می تواند شامل عمق، قطر داخلی و خارجی جسم باشد. برای مثال قطر داخلی یک لوله باریک را در نظر بگیرید که به کمک میکرومتر به راحتی اندازه گیری می شود.
معمولا برای ماشین هایی که قطعات متحرک دارند از میکرومتر استفاده می کنند. مثلا اگر دو جسم داخل یکدیگر حرکت کنند مثل سیلند و پیستون، باید در یک خط ثابت و مستقیم به حرکت خود ادامه دهند. اگر در این قسمت کوچکترین خطایی در اندازه گیری باشد، باعث بروز خسارت خواهد شد.

برای اندازه گیری ضخامت ورق های فلزی نیز نازک نیز از میکرومتر استفاده می شود.