کالیبراسیون (Calibration) در هر جایی که اندازه گیری مهم است، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. کالیبراسیون به کاربران و کسب و کار این امکان را می دهد تا به نتایجی که ثبت، نظارت و کنترل می کنند، اعتماد داشته باشند.
کالیبراسیون چیست؟
این فرایند مقایسه خوانش یک ابزار اندازه گیری روی یک قطعه از سیستم یا تجهیزات، با قطعه دیگری از تجهیزات است که کالیبره شده و به مجموعه ای از پارامترهای شناخته شده ارجاع داده شده است. تجهیزات مورد استفاده در این فرایند به عنوان مرجع باید به طور مستقیم قابل ردیابی با تجهیزاتی باشد که طبق استاندارد ISO/IEC 17025 کالیبره شده است.
این فرایند شامل تعمیر دستگاه در صورت خرابی آن نیز می شود. البته آزمایشگاه قبل از آن مشتری را از وضعیت دستگاه مطلع و با موافقت ایشان اقدام به تعمیر یا تعویض قطعه خواهد کرد. پس از پایان کار، گزارشی از کارشناس کالیبراسیون ارائه می شود که خطا در اندازه گیری را قبل و بعد از فرایند کالیبره کردن دستگاه مشخص می کند.
ISO 17025
نحوه کالیبراسیون دما
برای درک بهتر موضوع، در اینجا نحوه کالیبراسیون برای کمیت دما را توضیح می دهیم. در استفاده عمومی، کالیبراسیون معمولا شامل فرایند تنظیم خروجی یا قرائت روی یک ابزار اندازه گیری برای مطابقت با مقدار استاندارد اعمال شده، در یک صحت (accuracy) مشخص در نظر گرفته می شود. اما درواقع دو فرایند یعنی کالیبراسیون و تنظیم اتفاق می افتد. پس مهم است که بدانید دقیقا به چه خدماتی نیاز دارید. همچنین مهم است که بدانیم چه چیزی کالیبره و چگونه کالیبراسیون انجام می شود.
برای نمونه، دماسنج دیجیتالی را در نظر بگیرید که از یک سنسور دمای خارجی استفاده می کند. بعضی از ارائه دهندگان خدمات کالیبراسیون این کار را با استفاده از یک مقدار دمای شبیه سازی شده انجام می دهند که فقط روی دماسنج (بدون پروب دما) اعمال می شود. در اینجا، یک ابزار تست به دماسنج دیجیتال متصل شده و ولتاژی معادل یک دمای خاص به دماسنج دیجیتال اعمال می شود. نتیجه مثبت شده و بعد از آن دماسنج کالیبره شده در نظر گرفته خواهد شد.
تعداد زیادی از کاربران انتظار دارند که کالیبراسیون دقیق تری انجام شود که مطابق با استفاده در شرایط واقعی است. در اینجا، به این روش که هم دماسنج دیجیتال و هم پروب دما را با هم آزمایش می کنیم (یعنی آزمایش سیستم) و از یک منبع حرارتی واقعی استفاده می کنیم. سپس، مقدار نمایش داده شده توسط سیستم مورد آزمایش با استاندارد مقایسه می شود (سیستم با صحت (accuracy) شناخته شده)
چرا کالیبراسیون مهم است؟
قابل ردیابی
عدم قطعیت
زمانی که یک ابزار اندازه گیری را با دستگاهی در سطح بالاتر کالیبره می کنید، همیشه این فرایند مقداری عدم قطعیت به همراه دارد. عدم قطعیت به معنای “تردید” یا “شک” در فرایند کالیبراسیون است. پس نشان می دهد که این فرایند به چه میزان “خوب” بوده است. عدم قطعیت می تواند توسط منابع مختلفی مانند استاندارد مرجع، دستگاه تحت آزمایش، روش کالیبراسیون یا شرایط محیطی ایجاد شود.
در بدترین حالت، اگر عدم قطعیت فرایند کالیبراسیون بیشتر از دقت یا سطح تحمل یک دستگاه در فرایند کالیبراسیون باشد، این فرایند چندان منطقی نیست.
هدف فرایند این است که عدم قطعیت کل کالیبراسیون باید در مقایسه با حد تحمل دستگاه تحت فرایند کالیبره کردن آن، به اندازه کافی کوچک باشد. عدم قطعیت کل فرایند باید همیشه در گواهی کالیبراسیون ثبت گردد.
چه زمانی دستگاه باید کالیبره شود؟
- طبق توصیه های سازنده
- بعد از هرگونه شوک الکتریکی یا مکانیکی
- دوره ای، فصلی یا سالانه
صنایع غذایی
- نقص HACCP و بیمار بودن مشتریان
- یک مسئله ایمنی مواد غذایی
- اقدام قانونی
- اطلاعیه های مسئول بهداشت محیط در مورد تعطیلی کسب و کار
